Szacowana ogólna częstość występowania topól w miastach w Polsce, na terenie Krakowa oraz Łodzi
w stosunku do Krakowa
Ogólnie w miastach do
najczęstszych topól należą:
topola włoska, bujna, a także holenderska. Oprócz tego częsta jest topola szara, z których na ogół przeważają osobniki bardziej zbliżone do topoli białej. Topole szare i osiki łatwo się rozsiewają i rozmnażają poprzez odrosty korzeniowe, tworząc lub współtworząc liczne zarośla. Topole białe występują rzadko, natomiast liczne drzewa, które do złudzenia przypominają ten gatunek, są w rzeczywistości topolami szarymi. Jasna, gładka kora oraz pokrycie silnym białym kutnerem młodych liści bardzo przypomina topolę białą i tworzy liczne niejasności. Zazwyczaj można je jednak porządnie rozwiać, dokonując dokładnej obserwacji w odpowiednim okresie. Wszelkie wątpliwe egzemplarze pochodzące
z samosiewu prawie na pewno nie będą topolami białymi, lecz szarymi.
Analogicznie rzecz ma się z topolami czarnymi. O ile gatunek ten średnio występuje w miastach trochę częściej, to wiele podobnych drzew, nie będzie topolą czarną. Drzewa powstające z samosiewu przeważnie będą mieszańcami, chociaż topole czarne mają pewien mechanizm. W przypadku, gdy wśród topól czarnych występują też mieszańce, pierwszeństwo ma zawsze pyłek od topoli czarnej. Jest to mechanizm ograniczający tworzenie mieszańców. Topole mieszańcowe już takiej cechy nie posiadają i mogą swobodnie przyjmować pyłki od topól czarnych. W trakcie obserwacji należy dobrze przyjrzeć się liściom. Zaokrąglona lub płaska, a nie klinowata podstawa liści wczesnych, wyraźne zaczerwienienie pojawiających się liści na wiosnę, a także obecność jemioły to cechy mieszańców. Drzewa o dużych guzowatych naroślach to cecha topoli czarnej, jednak wiele topól czarnych jest pozbawiona tej charakterystycznej cechy.
Oprócz topoli włoskiej i bujnej, które na ogół wszędzie zaliczają się do najczęstszych, częstość innych kultywarów jest wyraźnie zróżnicowana w poszczególnych miastach. Na przykład topola chińska (Populus simonii) jest częsta w Warszawie, natomiast w innych miastach występuje zdecydowanie rzadziej. Topola francuska (Populus xeuramericana 'Grandis') oraz 'NE 49' ('Hybryda 194')
w Krakowie występują z dużą częstością, ale już w Łodzi są stosunkowo rzadkie. Z kolei topola włochata (Populus xjackii 'Gileadensis'), późna (Populus xeuramericana 'Serotina'), 'NE 44' ('Hybryda 277'), a także żeńskie egzemplarze topoli "włoskiej" (patrz Populus nigra
f. pyramidalis) są rzadkościami w Krakowie, natomiast w Łodzi są powszechne i można je łatwo spotkać. Szczególnie żeńskie piramidalne topole czarne wyglądające identycznie jak topola włoska są w Łodzi wyjątkowo częste. W innych miastach takie drzewa są na ogół rzadkie lub w ogóle nie występują. Spośród odmian o bardzo niskim stopniu występowania należy zwrócić uwagę na topolę turkiestańską (Populus alba 'Bolleana'), która występuje u nas jedynie w kilku miastach, z czego tylko w Warszawie występuje w większej liczbie egzemplarzy rosnących w różnych częściach miasta. Z topolą topolą Maksymowicza nazywaną od pewnego czasu topolą wonną w odm, 'Tardissima' jest podobna sytuacja. Również spotkać ją można tylko w kilku miejscach w Polsce, m.in w Łodzi, Ujeździe (pow. tomaszowski) i Warszawie. Topolę późną w odm. żółtolistnej (Populus xeuramericana 'Serotina Aurea') widziałem jedynie w Warszawie (pomnik przyrody), Łodzi (P. Legionów) i szkółce Szmit (młode drzewko).
W ogrodach botanicznych i arboretach często spotyka się topole wielkolistne (sekcja Leucoides). Poza nimi drzewa te praktycznie nie występują (są nieliczne wyjątki).
Do ekstremalnie rzadkich topól, których liczebność być może można liczyć na palcach rąk należą: Populus 'Geneva' (Ogród Bot.
w Powsinie), Populus 'Oxford' (część badawcza
w Kórniku), Populus 'Androscoggin' (Ogród Bot. w Łodzi), topola koreańska, nazywana obecnie topolą wonną w odm. 'Hellas' (Łazienki Królewskie, Ogród Bot. w Krakowie), topola 'Zbigniew Stecki' (P. maximowiczi x P. simonii 'Fastigiata') (powierzchnia doświadczalna
w Kórniku), topola kutnerowata (Ogród Bot.
w Poznaniu), topola kalifornijska (Populus trichocarpa) (powierzchnia doświadczalna
w Kórniku) oraz wymieniona już topola późna
w odm. żółtolistnej. Na koniec dodam, że
w arboretum w Rogowie zostało posadzonych trochę bardzo rzadkich oraz niespotykanych
u nas kultywarów.
Nowości wśród topól
Najbardziej popularną wśród nowych odmian jest kolumnowa odmiana osiki (Populus tremula 'Erecta'). Jest ona sadzona w wielu miastach. Drugą nowością jest topola deltoidalna w odm. czerwonolistnej (Populus deltoides 'Purple Tower'). Nie jest często sadzona, ale można ją niekiedy spotkać. Nowością jest też odmiana 'De Moffart' topoli szarej. Sadzonki tej odmiany zostały posadzone Warszawie, choć osobiście ich nie widziałem.
Ogólnie w miastach do najczęstszych topól należą: topola włoska, bujna, a także holenderska. Oprócz tego częsta jest topola szara, z których na ogół przeważają osobniki bardziej zbliżone do topoli białej.
Topole szare i osiki łatwo się rozsiewają i rozmnażają poprzez odrosty korzeniowe, tworząc lub współtworząc liczne zarośla. Topole białe występują rzadko, natomiast liczne drzewa, które do złudzenia
przypominają ten gatunek, są w rzeczywistości topolami szarymi. Jasna, gładka kora oraz pokrycie silnym białym kutnerem młodych liści bardzo przypomina topolę białą i tworzy liczne niejasności. Zazwyczaj można je jednak porządnie rozwiać, dokonując dokładnej obserwacji w odpowiednim okresie. Wszelkie wątpliwe egzemplarze pochodzące z samosiewu prawie na pewno nie będą topolami białymi, lecz szarymi.
Analogicznie rzecz ma się z topolami czarnymi. O ile gatunek ten średnio występuje w miastach trochę częściej, to wiele podobnych drzew, nie będzie topolą czarną. Drzewa powstające z samosiewu przeważnie będą mieszańcami, chociaż topole czarne mają pewien mechanizm. W przypadku, gdy wśród topól czarnych występują też mieszańce, pierwszeństwo ma zawsze pyłek od topoli czarnej. Jest to mechanizm ograniczający tworzenie mieszańców. Topole mieszańcowe już takiej cechy nie posiadają i mogą swobodnie przyjmować pyłki od topól czarnych. W trakcie obserwacji należy dobrze przyjrzeć się liściom. Zaokrąglona lub płaska, a nie klinowata podstawa liści wczesnych, wyraźne zaczerwienienie pojawiających się liści na wiosnę, a także obecność jemioły to cechy mieszańców. Drzewa o dużych guzowatych naroślach to cecha topoli czarnej, jednak wiele topól czarnych jest pozbawiona tej charakterystycznej cechy.
Oprócz topoli włoskiej i bujnej, które na ogół wszędzie zaliczają się do najczęstszych, częstość innych kultywarów jest wyraźnie zróżnicowana w poszczególnych miastach. Na przykład topola chińska (Populus simonii) jest częsta w Warszawie, natomiast w innych miastach występuje zdecydowanie rzadziej. Topola francuska (Populus xeuramericana 'Grandis') oraz 'NE 49' ('Hybryda 194') w Krakowie występują z dużą częstością, ale już w Łodzi są stosunkowo rzadkie. Z kolei topola włochata (Populus xjackii 'Gileadensis'), późna (Populus xeuramericana 'Serotina'), 'NE 44' ('Hybryda 277'), a także żeńskie egzemplarze topoli "włoskiej" (patrz Populus nigra f. pyramidalis) są rzadkościami w Krakowie, natomiast w Łodzi są powszechne i można je łatwo spotkać. Szczególnie żeńskie piramidalne topole czarne wyglądające identycznie jak topola włoska są w Łodzi wyjątkowo częste. W innych miastach takie drzewa są na ogół rzadkie lub w ogóle nie występują. Spośród odmian o bardzo niskim stopniu występowania należy zwrócić uwagę na topolę turkiestańską (Populus alba 'Bolleana'), która występuje u nas jedynie w kilku miastach, z czego tylko w Warszawie występuje w większej liczbie egzemplarzy rosnących w różnych częściach miasta. Z topolą Maksymowicza nazywaną od pewnego czasu topolą wonną w odm, 'Tardissima' jest podobna sytuacja. Również spotkać ją można tylko w kilku miejscach w Polsce, m.in w Łodzi, Ujeździe (pow. tomaszowski) i Warszawie. Topolę późną w odm. żółtolistnej (Populus xeuramericana 'Serotina Aurea') widziałem jedynie
w Warszawie (pomnik przyrody), Łodzi (P. Legionów) i szkółce Szmit (młode drzewko).
W ogrodach botanicznych i arboretach często spotyka się topole wielkolistne (sekcja Leucoides). Poza nimi drzewa te praktycznie nie występują (są nieliczne wyjątki).
Do ekstremalnie rzadkich topól, których liczebność być może można liczyć na palcach rąk należą: Populus 'Geneva' (Ogród Bot. w Powsinie), Populus 'Oxford' (część badawcza w Kórniku), Populus 'Androscoggin' (Ogród Bot.
w Łodzi), topola koreańska, nazywana obecnie topolą wonną w odm. 'Hellas' (Łazienki Królewskie, Ogród Bot. w Krakowie), topola 'Zbigniew Stecki' (P. maximowiczi x P. simonii 'Fastigiata') (powierzchnia doświadczalna
w Kórniku), topola kutnerowata (Ogród Bot. w Poznaniu), topola kalifornijska (Populus trichocarpa) (powierzchnia doświadczalna w Kórniku) oraz wymieniona już topola późna w odm. żółtolistnej. Na koniec dodam, że
w arboretum w Rogowie zostało posadzonych trochę bardzo rzadkich oraz niespotykanych u nas kultywarów.
Nowości wśród topól
Najbardziej popularną wśród nowych odmian jest kolumnowa odmiana osiki (Populus tremula 'Erecta'). Jest ona sadzona w wielu miastach. Drugą nowością jest topola deltoidalna w odm. czerwonolistnej (Populus deltoides 'Purple Tower'). Nie jest często sadzona, ale można ją niekiedy spotkać. Nowością jest też odmiana 'De Moffart' topoli szarej. Sadzonki tej odmiany zostały posadzone Warszawie, choć osobiście ich nie widziałem.