Populus 'NE 49' ('Hybryda 194')
Populus xeuramericana 'Flaschlanden'
Populus xeuramericana 'Grandis'
Topola późna (Populus xeuramericana 'Serotina') – warto dokładnie przyjrzeć się kształtowi jej liści. Jeśli są wysoko w koronie, należy szukać ich pod drzewem (również po ich opadnięciu). Pomocą może być też to, że są ciemnozielone i bardzo późno się rozwijają. Za pomocą samej sylwetki również można ją rozpoznać, choć jest to trudniejsze. Topola późna nigdy nie tworzy prostej strzały, jak to ma często miejsce u pozostałych (z wyjątkiem topoli holenderskiej) kultywarów euroamerykańskich. Pień bardzo często jest skrzywiony (niekiedy silnie), a korona odznacza się znaczną szerokością. Można też zastosować metodę eliminacji. Wiedza o jej częstości również będzie pomocna. Ogólnie ‘Serotina’ należy do rzadziej występujących topól.
Topola Simona (chińska) - rozpoznamy ją po płaczącym pokroju, który bardzo przypomina brzozę brodawkowatą. W przeciwieństwie do odm. 'Fastigiata', forma typowa przeważnie wytwarza jeden dominujący i prosty przewodnik . Drzewa z rozwidleniem na dwa przewodniki zdarzają się, ale niezbyt często. Czasami można u tej topoli zaobserwować pień o wyraźnym pochyleniu. Liście topoli Simona są wyraźnie większe i szersze niż u jej odmiany ‘Fastigiata’.
Topola osika - w okresie wegetacji powinniśmy ją rozpoznać po liściach, choć niekiedy liście topoli szarej mogą upodobnić się do osiki. W takiej sytuacji należy przyjrzeć się długopędom. Jeżeli są pokryte lekkim białawoszarym kutnerem, to mamy do czynienia z topolą szarą. W okresie bezlistnym należy przyjrzeć się korze, sylwetce drzewa i długopędom. Osika nie tworzy grubych pni i zwykle jej wysokość nie przekracza 20 m. Kora jest gładka, nie usiana tak silnie przetchlinkami, jak u szarej. Przetchlinki są najczęściej małe. Kora ma wyraźny oliwkowy odcień. W przypadku szarej zielonkawa barwa jest słabsza, często ledwo dostrzegalna. U osiki bruzdowanie sięga bardzo nisko, u szarej i białej natomiast może z wiekiem objąć znaczną część pnia. Na długopędach topoli szarej będzie widoczny białawoszary kutner.
Populus xeuramericana 'Flaschlanden'
Populus xeuramericana 'Grandis'
Populus xgenerosa – w sezonie wegetacyjnym należy kierować się liśćmi. Trzeba je dokładnie porównać ze wzorcem. Topola ta należy do rzadziej spotykanych.
topola 'NE 49' ('Hybryda 194') - w okresie wegetacji łatwo rozpoznać ją po liściach. Są one okrągłe (z krótkim, ostrym wierzchołkiem), a u ich podstawy jest małe sercowate wcięcie. Poza tym wyróżniają się swoją jasnozieloną barwą (zwłaszcza w stosunku do ‘NE 42’). W okresie bezlistnym trzeba sugerować się korą i koroną. ‘NE 49’ charakteryzuje się luźną koroną, która z reguły jest umiejscowiona wysoko, tak, że może być ciężko dosięgnąć liści. Kiedy nie ma liści, ryzyko pomylenia jej zwłaszcza z ‘NE 44’ i topolą Maksymowicza jest wysokie.
topola 'NE 42' ('Hybryda 275') – w sezonie wegetacyjnym rozpoznanie nie jest zbyt trudne. Należy kierować się bardzo gęstym ulistnieniem i liśćmi, które są ciemnozielone, mocno skórzaste i dość duże. Ich kształt pozwala wyeliminować inne topole balsamiczne. W okresie bezlistnym zadanie jest trudniejsze, ale możliwe. Bierze się wtedy pod uwagę koronę oraz korę. Korona ‘NE 42’ jest bardziej regularna, owalna i wyraźnie gęstsza. Kora też się trochę różni. Tu wymagane jest już odpowiednie doświadczenie, ale można ją odróżnić od podobnych do niej topól.
Topola wonna 'Tardissima' (in. Maksymowicza) - rozpoznamy ją łatwo zwracając uwagę na jej charakterystycznie zwinięty wierzchołek liści. W okresie bezlistnym może to być trudne, ale topola ta jest tak rzadka, że ciężko na nią trafić (uwaga: w Łodzi nie jest aż tak rzadka!).
Topola 'NE 44' ('Hybryda 277') - w okresie ulistnienia łatwo ją rozpoznać, gdyż jej liście są mniej lub bardziej rulowato pozwijane. Efekt ten jest najsilniejszy w dni upalne. W okresie zimowym rozpoznanie tej topoli jest bardzo utrudnione. Pomocą może by to, że pień ‘NE 44’ często jest lekko faliście wygięty, co widać na moich zdjęciach. ‘NE 44’ najłatwiej pomylić z ‘NE 49’ i topolą Maksymowicza (ta należy akurat do bardzo rzadkich).
Topola Simona 'Fastigiata' – możemy ją rozpoznać po charakterystycznej sylwetce przypominającej wierzbę białą. W przeciwieństwie do formy typowej, ‘Fastigiata’ najczęściej jest wielopniowa. Wysokość rozwidleń jest różna, lecz najczęściej przebiega stosunkowo nisko. Najważniejszym elementem, który w zasadzie wyklucza inne topole są liście. Te wczesne są lancetowate, wąskie. Późne natomiast mają bardzo charakterystyczny, unikatowy kształt: są odwrotnie jajowate. Młode drzewka mają stożkowaty pokrój.
Topola Simona (chińska) - rozpoznamy ją po płaczącym pokroju, który bardzo przypomina brzozę brodawkowatą. W przeciwieństwie do odm. 'Fastigiata', forma typowa przeważnie wytwarza jeden dominujący i prosty przewodnik. Drzewa z rozwidleniem na dwa przewodniki zdarzają się, ale niezbyt często. Czasami można u tej topoli zaobserwować pień
o wyraźnym pochyleniu. Liście topoli Simona są wyraźnie większe i szersze niż u jej odmiany ‘Fastigiata’.
Topola bujna (Populus xeuramericana 'Robusta') - ją także możemy bezbłędnie rozpoznać w stanie spoczynku wegetatywnego. Należy zwracać uwagę na gałęzie, które są mocno skierowane do góry i jasną na nich korowinę z wyraźnymi, poziomymi ciemnymi bruzdami. Pomocne powinny być także uderzająco duże pąki kwiatowe. W sezonie letnim można kierować się również ciemnozielonymi (czasem są jaśniejsze), błyszczącymi liśćmi. Na krótkopędach będą one miały łuk u podstawy.
Topola holenderska (Populus xeuramericana 'Marilandica)- możemy ją również rozpoznać po sylwetce. Kluczową kwestią jest wyraźne zwieszanie się gałązek, gęsta korona i wieloprzewodnikowość. Liście wczesne mają charakterystyczny klin u nasady, czego nie ma u pozostałych topól euroamerykańskich.
Topola osika - w okresie wegetacji powinniśmy ją rozpoznać po liściach, choć niekiedy liście topoli szarej mogą upodobnić się do osiki. W takiej sytuacji należy przyjrzeć się długopędom. Jeżeli są pokryte lekkim białawoszarym kutnerem, to mamy do czynienia z topolą szarą. W okresie bezlistnym należy przyjrzeć się korze, sylwetce drzewa i długopędom. Osika nie tworzy grubych pni i zwykle jej wysokość nie przekracza 20 m. Kora jest gładka, nie usiana tak silnie przetchlinkami, jak u szarej. Przetchlinki są najczęściej małe. Kora ma wyraźny oliwkowy odcień. W przypadku szarej zielonkawa barwa jest słabsza, często ledwo dostrzegalna. U osiki bruzdowanie sięga bardzo nisko, u szarej i białej natomiast może
z wiekiem objąć znaczną część pnia. Na długopędach topoli szarej będzie widoczny białawoszary kutner.
Populus 'NE 49'
('Hybryda 194')
Oprócz omówionych na stronie topól, mogą znaleźć się drzewa, które nie pasują do żadnego taksonu. Są to rzadkie przypadki. Spotkanie ich jest najbardziej prawdopodobne w dużych miastach, w tych mniejszych może ich w ogóle nie być. W przypadku, gdy zauważymy, że jakaś z cech, np. kształt liści, termin kwitnienia itp. nie do końca się zgadza, należy założyć, że jest to jakiś zupełnie niepopularny u nas kultywar, bądź drzewo powstałe ze spontanicznego zapylenia. W pierwszym przypadku można dotrzeć do pozycji z szerokim spisem kultywarów, których w przeszłości było mnóstwo (nazwy ‘Hybryda 275’, czy 277’ pokazują, że było ich bardzo dużo), ewentualnie próbować sięgnąć do informacji historycznych. W drugim przypadku natomiast mamy unikatowy egzemplarz, który w przypadku bardzo dobrego wzrostu można sklonować. Tak kiedyś powstawały właśnie kultywary.
Budowa niektórych egzemplarzy danej odmiany może być nietypowa. Na przykład u topól euroamerykańskich niekiedy zdarzają się egzemplarze 2-pniowe. Poniżej zamieszczone są zdjęcia topól o nietypowej budowie.
Podstawowe elementy
diagnostyczne:
1. kształt liści – przydatne szczególnie u topól balsamicznych
2. sylwetka drzewa – przydatne szczególnie u topól czarnych (sekcja Aigeiros)
3. pokrycie kutnerem pąków, pędów, liści – dotyczy topól białych, szarych i osik
Inne pomocne elementy diagnostyczne:
1. kora
2. duże guzowate i małe guzkowate narośla na pniu (topola czarna, topola carska)
3. przypory korzeniowe (topola włoska, topola czarna ‘Plantierensis’)
4. owłosienie pędów i ogonków liściowych (topola włochata, ‘Plantierensis’)
5. wielkość pąków kwiatowych (szczególnie
w przypadku topól euroamerykańskich)
6. kotki (zwłaszcza ich barwa) – pozwala określić płeć drzewa, najczęściej z dystansu, chociaż z topolami z sekcji Populus,
a szczególnie osiką, może być tu duży problem
7. obecność i liczebność owocostanów (w tym puchu nasiennego)
8. wielkość liści (element o niskiej przydatności, zawsze należy brać tu pod uwagę zmienność rozmiaru liści w obrębie drzewa; szczególnie pomiędzy wczesnymi a późnymi może być bardzo duża)
Takie cechy topoli jak: barwa ogonków liściowych, kształt długopędów i obecność korkowatych listew na nich, występowanie gruczołków u nasady blaszki liściowej, długość owocostanów i ilość klap na torebkach, to cechy opisywane w literaturze, jednak ja się nimi nie kieruję i nigdy nie kierowałem przy oznaczaniu topól. Zaznaczę jednak, że ja uczyłem się rozpoznawać obserwując rok po roku te drzewa, a wtedy o pewnych szczegółach nie miałem nawet pojęcia. Jedyna rzecz, na którą zwróciłbym większą uwagę, to przysadki kwiatowe u topól z sekcji Populus.
W przypadkach spornych pomiędzy topolą białą
i szarą, mogą one być pewną wskazówką.
.
Topola 'Flaschlanden' (Populus xeuramericana 'Flaschlanden') – charakteryzuje się bardzo prostą budową. Od pnia głównego odchodzą miotlaste, proste, długie i cienkie konary. Korona jest z reguły (bardzo) luźna, nieregularna i pomiędzy nieproporcjonalnie cienkimi w stosunku do pnia, z którego wyrastają konarami, są wyraźne, wolne przestrzenie (w przypadku drzew o formowanej koronie, niekoniecznie).
Topola późna (Populus xeuramericana 'Serotina') – warto dokładnie przyjrzeć się kształtowi jej liści. Jeśli są wysoko w koronie, należy szukać ich pod drzewem (również po ich opadnięciu). Pomocą może być też to, że są ciemnozielone
i bardzo późno się rozwijają. Za pomocą samej sylwetki również można ją rozpoznać, choć jest to trudniejsze. Topola późna nigdy nie tworzy prostej strzały, jak to ma często miejsce u pozostałych (z wyjątkiem topoli holenderskiej) kultywarów euroamerykańskich. Pień bardzo często jest skrzywiony (niekiedy silnie),
a korona odznacza się znaczną szerokością. Można też zastosować metodę eliminacji. Wiedza o jej częstości również będzie pomocna. Ogólnie ‘Serotina’ należy do rzadziej występujących topól.
Topola francuska (Populus xeuramericana 'Grandis') - w stanie bezlistnym można ją pomylić z poprzednią, z tym, że u topoli ‘Grandis’ gałęzie z koronie skierowane są wyraźnie po łuku, tworząc okrągłą i regularną koronę (tu może być trudniej rozpoznać drzewa o redukowanej koronie). Na gałęziach można dostrzec jasną korowinę i słabsze bruzdowanie w postaci poziomych, wąskich pasów. W okresie ulistnionym należy zwrócić szczególną uwagę na liście późne, które są duże i sercowate. Wczesne mają podstawę płaską. W okresie maj-czerwiec pomocą będzie fakt, że topola 'Grandis' zawiązuje niewiele owocostanów.
Topola berlińska (Populus xberolinensis 'Berlin') vs. topola carska (Populus xberolinensis 'Petrowskiana') – w stanie ulistnionym rozpoznamy je dość łatwo po liściach. Jedynym problemem może być odróżnienie tych dwóch kultywarów od siebie. Po pierwsze liście kultywaru ‘Berlin’ są nieco mniejsze i co kluczowe, mają wyraźny klin. Należy brać pod uwagę wyłącznie liście wczesne. Drugą istotną różnicą są guzkowate narośla w dolnej części pnia. Carska ma ich dużą ilość, natomiast berlińska, jeśli je ma, to są one pojedyncze i raczej u grubszych egzemplarzy. Trzecią rzeczą jest pokrój, chociaż tu trzeba mieć już doświadczenie. Kultywar ‘Berlin’ ma koroną owalną (bliższą ‘NE 42’), natomiast ‘Petrowskiana’ – bardziej stożkowatą i przeciętnie nieco węższą. Młode liście topoli carskiej są z reguły w początkowej fazie rozwoju miedziane, ale w niektórych latach warunki meteorologiczne sprawiają, że jest to słabo widoczne i nie powinno być to podstawą do wykluczenia tego kultywaru. Istotną informacją jest też fakt, że kultywar ‘Petrowskiana’ występuje zdecydowanie częściej. Okresem, podczas którego możemy się kierować wiedzą o ich płci jest czas mniej więcej od połowy marca (kultywar ‘Berlin’ kwitnie wcześniej) do maksymalnie połowy czerwca.
Topola czarna 'Plantierensis' (Populus nigra 'Plantierensis') - kierujemy się faktem, że drzewa te mają dość wąską sylwetkę (młode mogą nawet być prawie tak wąskie jak topola włoska) i przypory korzeniowe (podobnie jak włoska), które będą dobrze ukształtowane dopiero u starszych drzew. Wprawdzie kształt i wielkość liści są bardzo zbliżone do topoli czarnej, lecz tamta nie ma tak regularnej korony, która ponadto zazwyczaj jest szersza. Poza tym topola czarna jako gatunek może występować też w formie żeńskiej i zieleni się później od jej kultywarów.
Topola czarna 'Italica Foemina' - kształt korony nawiązuje do topoli włoskiej, od której jest wyraźnie szersza. Wyraźna jest różnica w liściach wczesnych, które są większe i mają charakterystycznie zakrzywiony wierzchołek.
Poniżej przedstawiony jest słowny klucz do rozpoznawania poszczególnych gatunków i odmian topól.
Topola włoska - powinniśmy ją bezbłędnie rozpoznać o każdej porze roku ze względu na bardzo wąski pokrój; możemy jednak ją pomylić z kultywarem 'Pyramidalis', który różni się jedynie płcią, więc rozpoznanie ich jest możliwe tylko od momentu zakwitnięcia (ok. przełom marca/kwietnia) do końca owocowania (czerwiec).
Topola czarna - najbardziej jednoznaczne są drzewa o dużych, guzowatych naroślach. U tych, które ich nie posiadają, należy kierować się kształtem liści (romboidalne z klinem u wczesnych) i barwą, na początku ich rozwoju. Jeśli są bardziej zaczerwienione niż zielone, to świadczy o mieszańcowym pochodzeniu drzewa). Pomocą może być też fakt, że na topoli czarnej nie występuje jemioła. Problemem mogą być samosiewy Prawdopodobnie będą one miały charakter mieszańcowy.
Topola geldryjska (Populus xeuramericana 'Gelrica') – można ją z powodzeniem rozpoznać po sylwetce. Charakterystycznie zwężający się, prosty pień, jasna biaława kora na pniu (u drzew starszych w jego górnej części albo na konarach), wyraziste, duże pąki kwiatowe i luźna korona z lekko zwieszającymi się końcówkami gałązek pozwalają na bezbłędną identyfikację w stanie bezlistnym. Liście mogą być pomocne, chociaż nie są bardzo dobrą i niezbędną cechą diagnostyczną.
Topola szara vs. biała – najważniejszymi cechami diagnostycznymi topoli szarej są liście na długopędach. Na ich spodach powinien znajdować się jasnoszary kutner. Bardzo ważne jest, żeby nie brać pod uwagę świeżych liści, ponieważ u drzew o cechach zbliżonych do topoli białej, będą one całkowicie białe. Z tego też powodu odpowiednią porą na odróżnienie topoli białej od szarej jest schyłek lata oraz jesień, kiedy długopędy (najlepiej brać pod uwagę te odroślowe) są już długie. Nigdy nie należy się opierać na liściach pozyskanych z części wierzchołkowej pędu. U topoli białej spody liści na długopędach będą intensywnie białe, natomiast u szarej spód będzie przynajmniej lekko szarawy. Można wziąć czystą białą kartkę papieru i ocenić stopień bieli. U topoli białej na długopędach liście są silnie i regularnie klapowane. U szarej natomiast często nie tak regularne (zarówno pod względem kształtu, jak i wielkości). Najważniejsza jest intensywność kutneru odpowiadająca za stopień bieli na spodniej stronie liścia. Kutner nadaje też liściu sztywność, dlatego u skąpiej pokrytych nim topól szarych, liście są delikatniejsze. Różnica zdaje się być również widoczna w liściach wczesnych (choć tu wiele osób mogło by się ze mną nie zgodzić). U wszystkich topól, które oznaczyłem jako białe, liście wczesne miały podobny zarys (patrz topola biała). U pozostałych natomiast liście były bardzo zróżnicowane zarówno pod względem wielkości jak i kształtu. Trochę podobnie rzecz ma się z korą. U topoli białej w każdym przypadku była ona idealnie, kredowobiała, natomiast u szarej zazwyczaj zauważalny był oliwkowy odcień. Kora jednak nie jest najlepszym kryterium diagnostycznym, chociaż jej ciemniejsza barwa czy również wyraźny, oliwkowy odcień mocno wskazuje na topolę szarą.
Podstawowe elementy diagnostyczne:
1. kształt liści – przydatne szczególnie u topól balsamicznych
2. sylwetka drzewa – przydatne szczególnie u topól czarnych (sekcja Aigeiros)
3. pokrycie kutnerem pąków, pędów, liści – dotyczy topól białych, szarych i osik
Inne pomocne elementy diagnostyczne:
1. kora
2. duże guzowate i małe guzkowate narośla na pniu (topola czarna, topola carska)
3. przypory korzeniowe (topola włoska, topola czarna ‘Plantierensis’)
4. owłosienie pędów i ogonków liściowych (topola włochata, ‘Plantierensis’)
5. wielkość pąków kwiatowych (szczególnie w przypadku topól euroamerykańskich)
6. kotki (zwłaszcza ich barwa) – pozwala określić płeć drzewa, najczęściej z dystansu, chociaż z topolami z sekcji Populus, a szczególnie osiką, może być tu duży problem
7. obecność i liczebność owocostanów (w tym puchu nasiennego)
8. wielkość liści (element o niskiej przydatności, zawsze należy brać tu pod uwagę zmienność rozmiaru liści w obrębie drzewa; szczególnie pomiędzy wczesnymi a późnymi może być bardzo duża)
Takie cechy topoli jak: barwa ogonków liściowych, kształt długopędów i obecność korkowatych listew na nich, występowanie gruczołków u nasady blaszki liściowej, długość owocostanów i ilość klap na torebkach, to cechy opisywane w literaturze, jednak ja się nimi nie kieruję i nigdy nie kierowałem przy oznaczaniu topól. Zaznaczę jednak, że ja uczyłem się rozpoznawać obserwując rok po roku te drzewa, a wtedy o pewnych szczegółach nie miałem nawet pojęcia. Jedyna rzecz, na którą zwróciłbym większą uwagę, to przysadki kwiatowe u topól z sekcji Populus. W przypadkach spornych pomiędzy topolą białą i szarą, mogą one być pewną wskazówką.
Topola włochata - rozpoznamy ją po owłosionych ogonkach i sercowatych liściach. W okresie nieulistnionym na jednorocznych pędach możemy próbować dostrzec drobne włoski. Należy kierować się tym, że występujące u nas topole włochate nie są okazałymi, dużymi drzewami o grubych pniach. Raczej nie dorastają one do 20 m wysokości. W koronie często widoczny jest posusz. Drzewa te lubią tworzyć odrosty korzeniowe.