6. Łatwość w rozmnażaniu

Topole są łatwe w rozmnażaniu. Najłatwiej rozmnożyć topole euroamerykańskie

(z wyjątkiem topoli późnej), kultywary topoli czarnej oraz topole balsamiczne. Bardzo łatwo ukorzeniają się one ze zrzezów zdrewniałych. Topole wielkolistne się szczepi, co również nie wydaje się trudne. Trochę trudniej jest z topolą białą, szarą, osiką oraz czarną, ale je również można z powodzeniem rozmnażać, chociaż rzadziej są stosowane w miastach.

5. Ochrona przeciwwiatrowa

Topole stanowią skuteczną ochronę przeciwwiatrową, o której obecnie w Polsce w zasadzie się nie mówi, choć historycznie to była ich podstawowa funkcja. Opisywał ją Dezydery Chłopski w Turwi i wspominał sam Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu. Obecnie Holandia wykorzystuje topole między innymi w tym celu.

4. Odporność na zanieczyszczenia

Topole należą do drzew bardzo odpornych na zanieczyszczenia.   

Oprócz cech wyróżniających rodzaj Populus należy pamiętać o innych korzyściach jakie dają nam drzewa (zwłaszcza duże), a zatem i topole. Po pierwsze topole jak inne duże drzewa są miejscem bytowania ptaków, które budują swe gniazda w koronach. Po drugie drzewa pełnią funkcję ochronną przed hałasem. W przypadku topól szczególnie nadadzą się odmiany o gęstej, nisko ulokowanej koronie (topola włoska, carska, berlińska). Szpalery wysokich drzew przydrożnych ułatwiają też orientację, poprzez wskazywanie kierunku drogi. Mogą też być punktami orientacyjnymi.

Źródła:

• Wójcik M., 2000, Fitoremediacja – sposób oczyszczania środowiska, Kosmos – Problemy nauk biologicznych, t. 49, nr 1-2, s. 135-137

• Muszyńska E., Hanus-Fajerska E., Ciarkowska K., 2020, Fitoremediacja jako antidotum na zanieczyszczenie środowiska, W: Szarek-Łukaszewska G. red.: Buckler mustard (Biscutella laevigata L.) an extraordinary plant on ordinary mine heaps near Olkusz, Kraków: Instytut Botaniki im. Władysława Szafera Polskiej Akademii Nauk, s. 251-259

• http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2000/135.pdf

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Fitoremediacja

7. Walory dekoracyjne, atrakcyjne cechy

Poziom dekoracyjności jest bardzo różny w obrębie rodzaju. Można założyć, że największe walory posiadają topole z sekcji Populus, następnie Tacamahaca, a potem Aigeiros. Walorami tymi są (od najważniejszego):

a) kora

Szczególnie atrakcyjne są taksony o gładkiej, białej lub białawej korze, która jeśli bruzdowieje to w bardzo zaawansowanym wieku. Ważna jest także grubość pnia. Taksony wytwarzające grube pnie o bardzo atrakcyjnej, jasnej korze są niewątpliwie bardziej atrakcyjne od tych, nie mających tendencji do tworzenia dużego obwodu.

Zdecydowanie przoduje tu topola biała, której kora jest kredowobiała i taka pozostaje przez długi czas. Na drugim miejscu jest topola szara, przy czym różnica często jest subtelna i polega na tym, że jej kora nie jest idealnie biała. Z dystansu może nie być to dostrzegalne, chyba że kora jest ciemniejsza, co często się zdarza. Osika ma korę zazwyczaj również bardzo atrakcyjną, z tym że nie tworzy grubych pni, czym nie jest pod tym względem aż tak efektowna. Oprócz wymienionych topolą, która zachowuje jasną, atrakcyjną korę przez znaczną część życia jest ‘Hybryda 275’. Tworzy grubsze pnie niż osika, ale w przeciwieństwie do niej jest lekko rdzawa.

Drugą grupę stanowią topole o gładkiej i atrakcyjnej korze, która u starszych drzew bruzdowieje. Zaliczyć tu możemy takie topole jak: ‘Hybryda 194’, ‘Hybryda 277’, berlińska i carska, Simona wraz z odmianą ‘Fastigiata’, geldryjska (‘Gelrica’) oraz czarna.

Do trzeciej grupy zaliczam topole, których kora bruzdowieje najszybciej, nie stanowiąc większego waloru dekoracyjnego.

b) spód blaszki liściowej

Jest to bardzo istotny walor, ponieważ trwa wiele miesięcy. Przodują tu taksony o bardzo jasnych spodach liści. Zdecydowanym liderem jest pod tym względem topola biała ‘Nivea’, ponieważ białym kutnerem pokryte są również liście wczesne (choć nie aż tak silnie). Poza nią przodują: topola biała, białodrzew nadwiślański (topola szara o cechach zbliżonych do białej) oraz ‘Hybryda 275’. Trochę niżej są: ‘Hybryda 277’, ‘Hybryda 194’, topola Maksymowicza, topola włochata, Populus xgenerosa. Troszkę niżej jest topola Simona, przy czy odmiana ‘Fastigiata’ zdaje się być odrobinę bardziej efektowna oraz osika.

c) barwa wiosennych (rozwijających się) i jesiennych liści

Zaczynając od jesieni topole często atakowane są przez rdzę, która powoduje przedwczesne przebarwianie i opadanie liści. Zaatakowane liście przebarwiają się w mało atrakcyjny sposób. Dotyczy to szczególnie topól z sekcji czarnych oraz berlińskich. Wyjątkiem jest odporna na rdzę topola geldryjska (‘Gelrica’), której liście przybierają bardzo ładną złocistożółto barwę. Wyróżniająco ładne kolory mogą przybierać też topole berlińskie, przy czym nie są one regularne i często atakuje je rdza.

Z kolei topole balsamiczne z grupy Scheinera i Stouta (te 3 z numerami) różnie przebarwiają się i zależy to od warunków meteorologicznych danego roku. W przypadku, gdy są sprzyjające, potrafią przebarwić się przepięknie na pomarańczowo. ‘Hybryda 275’ wypada tu najlepiej. W niekorzystnych warunkach meteorologicznych (i glebowych) liście mogą jednak opaść bez wyraźnego przebarwienia. ‘Hybryda 275’ zdaje się wypadać pod tym względem najkorzystniej. Jeśli chodzi o sekcję Populus, to zarówno topola biała, szara, jak i osika mogą się pięknie przebarwić. Osika jako jedyna potrafi czerwienieć, chociaż zdarzają się też słabe przebarwienia. Topola szara przebarwia się przeważnie na złocistożółto. Biała zdaje się również, chociaż niewielka liczba sprawdzonych i oglądanych jesienią drzew nie pozwala wysnuwać szerokich wniosków. W odmianie ‘Nivea’ przebarwienia raczej nie są wyraźne. U topól Simona i włochatej nie zaobserwowałem przebarwień zasługujących na wyróżnienie.

Wiele topól wygląda wyjątkowo w okresie rozwoju liści. Po pierwsze wynika to z mniej lub bardziej obfitej zawartości antocyjanów. Z drugiej strony młode liście topoli białej i szarej są silnie kutnerowate i jakby „ośnieżone”. W przypadku tej drugiej, silny element wizualny występuje tylko u drzew bliższych topoli białej.

Jeśli chodzi o zabarwienie wynikające z zawartości antocyjanów to najbardziej wyjątkowa pod tym względem jest ‘Gelrica’. Młode liście mają wyjątkową pomarańczowoczerwoną barwę. Drugie miejsce daję topoli bujnej (‘Robusta’). Jej liście są czerwonawe, niekiedy intensywnie, ale ogólnie trochę mniej efektowne. Na uwagę zasługują również topole ‘Flaschlanden’, ‘Serotina’ i osika. Młode liście osiki są często czerwonobrązowe, jednak nierzadko zdarza się, że rozwijają się zielone. Wszystko to są cechy osobnicze, które są różne dla różnych osobników.

d) kwiaty

Z reguły kwiatostany osobników męskich są bardziej dekoracyjne od tych żeńskich. Poza tym istotna jest długość kwitnienia, która w przypadku topoli wynosi zazwyczaj zaledwie kilka dni. Najdłużej kotki wiszą na osice, jednak są one średnio dekoracyjne. Wśród kwiatostanów męskich najgorzej wypada topola Simona ‘Fastigiata’ (kotki smukłe, słabo wyróżniające się, bardzo szybko przekwitają). Topola późna z kolei kwitnie okazale, ale często bardzo krótko.

e) owoce

Owocostany i topolowy puch również mogą zachwycać, choć puch głównie jest kojarzony negatywnie. Owocostany w formie niedojrzałej wyglądają ciekawie w przypadku topoli osiki, białej i szarej, bowiem imitują liście, które jeszcze się nie pojawiły. Puch topolowy wygląda najbardziej efektownie u osiki, kiedy u obsypanych nimi drzew ledwie zaczęły pojawiać się liście Efektownie mogą również wyglądać topole czarne oraz spontanicznie wysiane podobne do niej drzewa.

f) drżenie liści

Drżące liście topoli dają mocny i przyjemny szum, który może uspokajać (to też walor!). Ponadto daje on efekt wizualny. Liście topoli też często błyszczą.

Efekt drżenia liści jest silny u sekcji topól czarnych oraz białych i osik, przy czym w przypadku topól z sekcji Populus intensywne drżenie dotyczy liści na krótkopędach (wczesnych).

g) zapach

Rozwijaniu się topolowych pędów towarzyszy balsamiczny zapach. W przypadku sekcji Populus zapach towarzyszy tylko rozwojowi kwiatostanów. Topolami, które z reguły pachną przez cały sezon (co wiąże się z ich ciągłym przyrostem pędów) są: topola włochata, włoska, berlińskie oraz ‘Hybryda 275’. Listę zapewne można by rozszerzyć.

6. Łatwość w rozmnażaniu

Topole są łatwe w rozmnażaniu. Najłatwiej rozmnożyć topole euroamerykańskie (z wyjątkiem topoli późnej), kultywary topoli czarnej oraz topole balsamiczne. Bardzo łatwo ukorzeniają się one ze zrzezów zdrewniałych. Topole wielkolistne się szczepi, co również nie wydaje się trudne. Trochę trudniej jest z topolą białą, szarą, osiką oraz czarną, ale je również można z powodzeniem rozmnażać, chociaż rzadziej są stosowane

w miastach.

3. Oczyszczanie powietrza i gleby z zanieczyszczeń (fitoremediacja)

Topole bardzo dobrze się sprawdzają w roli oczyszczacza powietrza z pyłów i dwutlenku azotu). W przypadku pyłów szczególnie dobre do tego celu są gatunki/odmiany o lepkich, bądź kutnerowatych liściach.

A) Topole o liściach pokrytych od spodu kutnerem:

• Topola biała ‘Nivea’ (kutner nie tylko na liściach późnych, ale również na wczesnych)

• Topola biała (kutner na liściach późnych)

• Topola szara o cechach zbliżonych do białej (tzw. białodrzew nadwiślański)

• Topola turkiestańska (piramidalna odmiana topoli białej; słabszy, lekko prześwitujący kutner na licznych drzewach sugeruje pochodzenie od białodrzewu nadwiślańskiego)

B) Topole o liściach pokrytych lepkimi, balsamicznymi substancjami, tworzącymi się przeważnie przez cały sezon wegetacyjny i o gęstym ulistnieniu:

• Topola carska (Populus xberolinensis ‘Petrowskiana’)

• Topola włoska (Populus nigra ‘Italica’)

• Topola ‘NE 42’ (Populus ‘Hybryda 275’)

• Topola berlińska (Populus xberolinensis ‘Berlin’)

Wymienione topole charakteryzują się ponadto gęstym ulistnieniem.

Topole skutecznie sprawdzają się też w absorpcji zanieczyszczeń znajdujących się w glebie takich jak trichloroetylen (TCE) oraz niektórych pestycydów i herbicydów.  W symbiozie z bakteriami potrafi również rozkładać węglowodory (Boyajian i Carreira 1997, Watanabe 1997). Topole dobrze nadają się też do utylizacji ścieków komunalnych, w których zawarta jest duża ilość metali (Lee 2013). Oprócz tego drzewa z rodzaju Populus sprawdzają się w fitostabilizacji arsenu. 

2. Duża produkcja tlenu

Z tak szybkim wzrostem wiąże się duża produkcja tlenu oraz wysoka efektywność pompowania wody. Tak znaczny pobór wody sprawia, że poziom transpiracji jest silny, co sprawia, że topole te silniej schładzają otoczenie, niż inne rodzaje drzew. Dodatkowo mogą skutecznie osuszać wilgotne tereny, z tą uwagą, że topole nie lubią wody stagnującej.

Walory topól:

1. Bardzo szybki wzrost

Topole są najszybciej rosnącymi drzewami w naszej strefie klimatycznej. Szczególnie szybko przyrastają na wysokość kultywary mieszańcowe. Wśród tych popularnych w naszym kraju rekordzistą jest ‘Hybryda 275’, u której wzrost ten w młodości może osiągnąć nawet 2,5m/rok! Z tego faktu jasno wynika, że jeśli chcemy szybko zazielenić jakiś teren, topole wydają się być najlepszą opcją.