Ogólnie najbardziej optymalny poziom wód gruntowych dla topoli wynosi 80-150 cm. W przypadku topól balsamicznych jest to
80-120 cm, zaś u drzew w sekcji topól czarnych (poza odm. ‘Marilandica’) – 100-150 cm. Dla topoli ‘Marilandica’ optymalny poziom wynosi 80-110 cm.
W przypadku topoli korzystniejszy jest stały niski poziom wód gruntowych, niż wyższy i zmieniający się w ciągu roku. Ponadto przy dobrych stosunkach wodnych w glebie, topola lepiej znosi małą wilgotność powietrza przy niewielkich opadach (Taris, 1966). W wyniku niedostatku wilgoci, topola ma niższe przyrosty
i jest bardziej podatna na choroby, a w przypadku, gdy sytuacja jest bardzo zła, dochodzi do obumierania drzewa.
Według Duhme (1969) stosunek substancji organicznych do azotu w glebie powinien wynosić:
w przypadku topól balsamicznych: 13-20
w przypadku topól euroamerykańskich:
10-16
w przypadku topól z sekcji Populus (zwłaszcza osiki i szarej): do 30
Źródła:
Tyszkiewicz S. 1956. Topola, jej znaczenie gospodarcze i uprawa, PWRiL, Warszawa
Hejmanowski S., 1975, Uprawa topoli, PWRiL, Warszawa
Topole należą do drzew o dużym zapotrzebowaniu na fosfor. Gleba jest w niego uboga, jeśli w 100 g gleby znajduje się mniej niż 40 mg P2O5 rozpuszczonego w 100% HCL. (Schönnams-Gruber 1961, Meiden 1961/62). W takich przypadkach trzeba zastosować odpowiednie nawożenie.
Jeśli chodzi o zawartość potasu, to w 100 g gleby powinien on wynosić co najmniej 16-18 mg K2O rozpuszczonego w mleku wapiennym w 100 g gleby.
Zawartość rozpuszczalnego mineralnego azotu w poziomie próchnicznym powinna wynosić co najmniej 0,8 mg w 100 g gleby, zaś ogólna ilość azotu w zależności od gleby od 0,1-0,5%. Im gleba bogatsza w próchnicę, tym wymagana ilość azotu jest większa.
Zawartość MgO w 100 g gleby (według Schachtschabeta) powinna wynosić przynajmniej 8 mg.
Według Boguszewskiego i Kac-Kacasa (1968) przyswajalność fosforu, potasu i azotu jest optymalna przy pH gleby wynoszącym 6-7,5. Przyswajalność boru, miedzi i cynku jest dobra przy niezbyt niskim pH (do ok. 6,5), a molibdenu – wzrasta wyraźnie przy pH powyżej 6,0.
Dla topoli najlepszym typem gleby jest gleba z próchnicą typu mull. W przypadku topól balsamicznych dobra będzie też gleba
z próchnicą mull-moder, zaś dla topoli z sekcji Populus – morder właściwy.
| Rośliny wskaźnikowe |
Co to oznacza |
| Niecierpek, pokrzywa, czyściec leśny, czartawa, bluszczyk kurdybanek, kuklik, śledziennica, pszonka, wiązówka, tojeść, przytulia, śmiałek darniowy, kostrzewa olbrzymia |
Gleba zasobna w sole mineralne, dobra dla rozwoju topoli |
| Porzeczka czarna, bez czarny, wiązówka, chmiel, psianka słodkogórz, karbieniec, tojeść, czartawa, tarczyca, sadziec, dąbrówka, śledziennica, niezapominajka błotna, kokoryczka, złoć, zawilec żółty, pszonka, jaskier, gałowiec, jasnota, śmiałek darniowy, turzyca długokłosa i odległokłosa, paproć narecznica |
Proces próchnicowania jest osłabiony, lecz gleba nadal jest korzystna dla topoli |
| Turzyca (w przewadze) |
Zły rozkład próchnicy oraz zbyt powolny ruch wody lub za mała zawartość rozpuszczonego w niej węglanu wapnia → słabe, ale wystarczające warunki dla rozwoju topoli |
| Niecierpek, czyściec leśny, pierwiosnka, czartawa, kuklik, możelinek, jasnota, kokoryczka, kostrzewa olbrzymia |
Gleba zasobna w odżywcze związki mineralne, w miarę wilgotna lub świeża |
| Trzcina, mozga trzcinowata, kosaciec żółty |
Zbyt wysoki poziom wód gruntowych → siedlisko nieodpowiednie dla topoli, lepsze dla olszy |
| Wrzos, borówka, czernica, orlica, mietlica, bliźniczka, trzęślica, kruszyna |
Woda gruntowa uboga w związki wapnia |
Gleby pod uprawę topoli (Hejmanowski 1975)
Podłoża nieodpowiednie pod uprawę topoli:
gleby silnie zblielicowane, zorsztynizowane, kwaśne w całym profilu
gleby powstałe na ciężkich glinach lub iłach
gleby powstałe na twardych i płytkich skałach wapiennych
głębokie torfy, torfowiska kwaśne lub przejściowe
suche piaski
*Mady ciężkie są nieodpowiednie do uprawy topoli
Opis skrótów:
p. – poziom
t. - typ
b. – barwa
g. - gleba
| Typ gleby |
Podtyp gleby |
Charakterystyka gleby |
Odpowiednie topole do uprawy |
|
| Rędziny |
czarnoziemne |
Zawartość próchnicy t. mull w p. A1>3% (zwykle znacznie powyżej) Warunek konieczny, żeby uprawiać topole: miąższość p. A1 i A1C>80 cm, opady>600 mm. |
‘Robusta’, ‘Flaschlanden’, biała, szara |
|
| brunatne |
Wartość podobna jeśli miąższość p. A1 – (B)C > 80 cm |
|||
| Pararędziny |
brunatne |
Próchnica t. mull lub moder, odczyn p. A1(B) zazwyczaj między pH 6,0-7,2, a p. B(C)>pH 7,2 |
‘Robusta’, ‘Flaschlanden’, ‘Grandis’, ‘Gelrica’, ‘Hybryda 275’, xberolinensis, kultywary topoli kalifornijskiej, białej i szarej |
|
| czarnoziemne |
Zawartość próchnicy t. mull>5% |
|||
| Gleby brunatne |
szarobrunatne |
P. A1 o odczynie pH 6,0-7,0 ma miąższość 20-30 cm i s. gruzełkowatą. Stosunek C/N = 10-14. P. A1(B) ma miąższość 40-60 cm, s. gruzełkowatą lub orzechowatą i odczyn kwaśny lub obojętny. Głębsze warstwy mogą wykazywać cechy oglejenia. Barwa p. A1 i A1(B) szarobrunatna (stąd nazwa). |
Wszystkie kultywary euramerykańskie i balsamiczne, topola szara, osika |
|
| właściwe |
P. A1 o b. brunatnoszarej, miąższość ok. 10-20 cm, układ pulchny lub słabo zwięzły, pH 6,0-7,0. P. (B) ma b. brunatną i miąższość ok. 30 cm. Skała macierzysta zwykle zasobna w węglan wapnia. |
Wszystkie kultywary (w zależności od stosunków wodnych) |
||
| wyługowane |
W stosunku do poprzednich podtypów nieco bardziej kwaśne niż p. A1 i B; b. p. (B) trochę jaśniejsza; wyst. p. (B)C; ogólnie nieco mniej zasobne w składniki pokarmowe |
Kultywary balsamiczne oraz kultywary z sekcji Populus |
||
| zbielicowane |
Podobne pod względem cech morfologicznych do g. brunatnych wyługowanych, ale wyraźny p. butwinowy o małej miąższości i bielicowanie w p. próchnicznym A1. Poziom ten z próchnicą mull-moder ma b. brunatnoszarą z odcieniem popielatym i pH ok. 4,0. Stosunek C/N = ok. 20. U głębszych poziomów mniejsza kwasowość – pH 5,0-6,0 II klasa bonitacji wzrostowej. Przy korzystnych st. wodnych i po odp. melioracjach agrotechnicznych mogą uzyskać I klasę. |
Kultywary topól balsamicznych oraz kultywary z sekcji Populus |
||
| Gleby płowe |
właściwe |
C/N w p. A1 = 12-16 |
Skałą macierzystą są przeważnie osady pyłowe, pisaki gliniaste i gliny zwałowe, rzadziej utw. cięższe, np. iły. Proces glebotwórczy polega gł. na zjaw. przemywania (lessivage) i odgórnego oglejenia; P. górne zw. mają odczyn kwaśny, a niższe zbliżony do obojętnego |
Kultywary balsamiczne oraz kultywary z sekcji Populus |
| zbielicowane |
C/N w p. A1 = 16-20 |
|||
| Czarnoziemy leśno-stepowe |
brunatne |
P. A1 o miąższości do 40 cm, zawart. próchnicy<4% (zazwyczaj), odczyn kwaśny lub słabo kwaśny, C/N ok. 12. Stopniowe przejście do niższych poziomów, widoczne w barwie. Odczyn dolnych poziomów zbliżony do obojętnego. |
Kultywary euroamerykańskie i balsamiczne, a w szczególności ‘Gelrica’, ‘Robusta’, ‘Grandis’, ‘Hybryda 275’ |
|
| właściwe |
Brak p. (B). Odczyn p. próchnicznego - pH 5,5-6,5. Zawartość próchnicy oraz stosunek C/N jak w czarnoziemach brunatnych |
Kultywary euroamerykańskie i balsamiczne |
||
| Czarne ziemie |
właściwe |
P. A1 o miąższości 40-50 cm, zawiera do 20% subst. organicznych. Stosunek C/N ok. 12. Odczyn p. próchnicznego jest obojętny lub lekko kwaśny, a w p. niższych – obojętny lub zasadowy. |
‘Marilandica’, ‘Flaschlanden’, ‘Gelrica’, ‘Grandis’, kultywary topoli szarej i osiki |
|
| zdegradowane |
P. A1 o miąższości do 40 cm, próchnica t. moder-mull, stosunek C/N - 14-16, pH 4,5-6,5. Skała macierzysta oglejona, zwykle z konkrecjami węglanu wapnia. |
|||
| murszowate |
P. próchniczno-murszasty o miąższości około 40 cm, zawiera>20% subst. organicznej. P. górne mają odczyn kwaśny (do obojętnego), p. niższe – obojętny lub alkaliczny |
Kultywary euroamerykańskie, a przede wszystkim topoli szarej i osiki |
||
| Gleby murszowe |
|
pH 5,0-7,0. Po uregulowaniu stosunków wodnych gleby te (wszystkich podtypów) nadają się do uprawy topoli, głównie osiki. |
Głównie osika |
|
| Gleby torfowe torfowisk niskich |
|
Wysoki poziom wody gruntowej, często przepływowej, dość dobrze natlenionej i bogatej w subst. mineralne. Odczyn od lekko kwaśnego do obojętnego. |
kultywary topoli szarej i osiki, ‘Marilandica’ |
|
| Gleby gruntowo-glejowe |
mułowo-glejowe |
pH 6,0-7,0. Warunkiem koniecznym do uprawy topoli jest uregulowanie stosunków wodnych. |
Głównie szara i osika |
|
| Mady rzeczne (lekkie i średnie)* |
inicjalne i słabo wykształcone |
Odczyn obojętny lub lekko alkaliczny. Wartość użytkowa zależy od jakości wód zalewowych (nie mogą być zanieczyszczone) |
‘Marilandica’, ‘Hybryda 275’, ‘Oxford’, kultywary topoli szarej i osiki |
|
| czarnoziemne |
Miąższość p. próchnicznego do 40 cm, próchnica t. mull, niekiedy mull-moder, odczyn lekko kwaśny lub obojętny |
Wszystkie kultywary |
||
| brunatne |
P. próchniczny o miąższości 15-30 cm, przechodzi stopniowo w p. (B). Odczyn gleby lekko kwaśny lub obojętny. Tworzą się w miejscach położonych nieco wyżej, przy współudziale roślinności lasów liściastych. |
Wszystkie kultywary |
||
Preferencje glebowe wybranych topól
Topola biała, szara i ‘Robusta’ – radzą sobie na glebach lżejszych, suchszych, mniej zasobnych w sole mineralne
Topola ‘Gelrica’ – radzi sobie na glebach uboższych w składniki mineralne, pod warunkiem, że poziom wód gruntowych znajduje się w obrębie korzeni !
Topola czarna i ‘Grandis’ – bardzo dobrze rosną na glebach bardziej mokrych
Topola ‘Marilandica’ – również rośnie bardzo dobrze na bardziej mokrych glebach; znosi wysoki poziom wód gruntowych, ale nie toleruje sytuacji, gdy korzenie ich nie dosięgają
Topola ‘Serotina’ – toleruje cięższe gleby, także wtedy, gdy są stosunkowo suche
Topola berlińska – toleruje również cięższe gleby, ale nie jeśli są zbyt mało uwilgocone
Wytyczne glebowe
Optymalna szybkość przepływu wody gruntowej wynosi: dla topól z sekcji Aigeiros – 2 m na dobę, dla sekcji Tacamahaca – 0,5-1,0 m na dobę (Duhme, 1969).
Odporność na zanieczyszczenia
Topole według Rubnera i innych należą do drzew bardzo odpornych na zanieczyszczenie powietrza. Odporność u poszczególnych taksonów nie jest jednak taka sama. Najodporniejsze są topole euroamerykańskie
i osika, nieco mniej kultywary balsamiczne oraz topola biała. Dużą odporność wykazują topole berlińskie, ze względu na częste pokrycie liści lepką, balsamiczną substancją, do której przylegają pyły, jednocześnie utrudniając ich wniknięcie do wnętrza liścia. Topole rosnące na żyznych i dobrze uprawianych glebach wykazują większą odporność na zanieczyszczenia, niż te nie pielęgnowane lub rosnące na glebach słabych. Ponadto bardziej odporne są topole rosnące w zadrzewieniach niż na plantacjach.
Bardzo istotnym czynnikiem dla wzrostu i prawidłowego rozwoju topoli jest światło. Drzewa rodzaju Populus wymagają dużej ilości światła. Najbardziej światłorządne są głównie topole euroamerykańskie. Do prawidłowego rozwoju potrzebują one oświetlonej całej korony. Gdy ten warunek nie jest spełniony, drzewa rosną wolniej, są mniej odporne na choroby i niskie temperatury, a ich dolne gałęzie zamierają. Topole balsamiczne znoszą w dużym stopniu boczne ocienienie i mogą być sadzone w średnich, a nawet gęstych więźbach. Podobnie jest u topól sekcji Populus, przy czym topola biała wymaga nieco większego oświetlenia niż szara i osika.
Wymagania orograficzne
Topola biała i szara preferują tereny nizinne. Osika natomiast jest gatunkiem, który może rosnąć w górach, na terenach powyżej 1000 m. Na tak znacznych wysokościach jej przyrosty roczne są oczywiście dużo mniejsze.
Topole euroamerykańskie preferują tereny nizinne, choć na terenach wyżynnych również mogą być uprawiane.
Topole balsamiczne dobrze rosną na terenach wyżynnych oraz górskich, jednak na wysokościach nieprzekraczających ok. 800 m.n.pm.
Oprócz wysokości n.p.m., bardzo istotną rolę może odgrywać ukształtowanie terenu. Po pierwsze niewskazane są wszelkiego rodzaju wklęśnięcia terenu ze względu na możliwość zalegania chłodnych i mroźnych mas powietrza. Szczególnie narażone na wymarznięcie są topole wcześnie rozwijające liście. Po drugie ekspozycja południowa, południowo-zachodnia i południowo-wschodnia stwarza lepsze warunki dla wegetacji, jednak może przyczynić się do szkód mrozowych. Szczególnie wrażliwe są tu kultywary ‘Robusta’ oraz ‘NE 44’ (‘Hybryda 277’). W tym przypadku korzystniejsze mogą się okazać stoki północne i wschodnie.
Jeżeli chodzi o nachylenie terenu, to nie powinno ono przekraczać 15°. Jeśli decydujemy się na uprawę topoli w terenie nachylonym, należy nie dopuścić do zmywania wierzchniej warstwy gleby przez wodę.
Optymalny zakres odczynu gleby jest różny w zależności od gatunku/odmiany topoli
topola biała i mieszańce euroamerykańskie – pH 5,5-7,5
topola szara i topole balsamiczne
– pH 4,5-7,5
topola osika – pH 4,0-7,5 (Ehlers 1960)
W przypadku gdy gleba ma dobre właściwości (jest pulchna i odpowiednio przewietrzana) jej odczyn może być trochę bardziej kwaśny.
Optymalny zakres odczynu gleby jest różny w zależności od gatunku/odmiany topoli
topola biała i mieszańce euroamerykańskie – pH 5,5-7,5
topola szara i topole balsamiczne – pH 4,5-7,5
topola osika – pH 4,0-7,5 (Ehlers 1960)
W przypadku gdy gleba ma dobre właściwości (jest pulchna i odpowiednio przewietrzana) jej odczyn może być trochę bardziej kwaśny.
Odporność topoli na zalewy
Według Duhme (1969) topole balsamiczne znoszą zalewy: w okresie spoczynku – do ok. miesiąca, w sezonie wegetacyjnym – do 8 dni. Szczególnie niekorzystnie odbijają się na wzroście i zdrowotności zalewy na początku sezonu. Topolą, która bardzo źle je znosi jest
‘Hybryda 194’ (‘NE 49’). Drzewo zostaje wówczas szybko zaatakowane przez grzyby, po czym ulega wywrotowi. Następuje to już po 7-10 latach. Topolami, które dobrze znoszą zalewanie w okresie wegetacyjnym są kultywary euramerykańskie, a zwłaszcza: ‘Marilandica’, ‘Serotina’ i ‘Gelrica’. Mogą one je znieść do 2-3 tygodni.
Odporność topoli na zalewy
Według Duhme (1969) topole balsamiczne znoszą zalewy:
w okresie spoczynku – do ok. miesiąca, w sezonie wegetacyjnym – do 8 dni. Szczególnie niekorzystnie odbijają się na wzroście i zdrowotności zalewy na początku sezonu. Topolą, która bardzo źle je znosi jest ‘Hybryda 194’ (‘NE 49’). Drzewo zostaje wówczas szybko zaatakowane przez grzyby, po czym ulega wywrotowi. Następuje to już po 7-10 latach. Topolami, które dobrze znoszą zalewanie w okresie wegetacyjnym są kultywary euramerykańskie, a zwłaszcza: ‘Marilandica’, ‘Serotina’
i ‘Gelrica’. Mogą one je znieść do 2-3 tygodni.
To jest element tekstowy. Kliknij ten element dwukrotnie, aby edytować tekst. Możesz też dowolnie zmieniać rozmiar i położenie tego elementu oraz wszelkie parametry wliczając w to tło, obramowanie i wiele innych. Elementom tekstowych możesz też ustawić animację, dzięki czemu, gdy użytkownik strony wyświetli je na ekranie, pokażą się one z wybranym efektem.
Wymagania klimatyczne
Występujący w Polsce umiarkowany ciepły przejściowy klimat pozwala na uprawę topól z omawianych sekcji w całym kraju.
Dla wzrostu topoli kluczowe znaczenie ma ciepło w okresie wegetacyjnym. Badania Röghiga (1959) wykazały, że u kultywarów topoli czarnej (przy korzystnych warunkach glebowych) roczne przyrosty na wysokość mogą przekroczyć 1 m, jeśli w okresie wegetacyjnym od czerwca do września przeciętna temperatura wynosi co najmniej 14,1°C. Natomiast przy temperaturze 17°C, przyrosty te mogą przekraczać 2 m. Badania Hejmanowskiego (1966) wykazały, że dla topoli lepsza jest okresowa susza z wysoką temperaturą, niż niska z dużymi opadami w sezonie wegetacyjnym.
Jeżeli chodzi o wymagania cieplne, to najmniejsze ma osika. Dla prawidłowego rozwoju topoli z sekcji Populus (białych i osik) oraz Tacamahaca (balsamicznych) minimalna temperatura okresu wegetacyjnego wynosi 13 °C, natomiast w przypadku sekcji Aigeiros (t. czarnych) wartość progowa wynosi 14°C. Badania Hilfa i Rohmedera (1951) wykazały, że kultywary ‘Gelrica’, ‘Robusta’ i ‘Marilandica’ lepiej przyrastają na południu Europy niż na północy (Wielka Brytania, Szwecja). Z kolei w przypadku topól balsamicznych jest na odwrót: w północnej i środkowej Europie ich przyrosty są większe niż w części południowej kontynentu. Badania Hejmanowskiego (1970) na sadzonkach jednorocznych wykazały, że w tych samych warunkach glebowych intensywność wzrostu poszczególnych kultywarów zależy od warunków meteorologicznych i cech osobniczych. Na przykład topole ‘Robusta’
i ‘Grandis’ mają jedną dużą i dwie mniejsze kulminacje przyrostu wysokości, kultywary ‘Serotina’ i ‘Marilandica’ tylko dwie, zaś ‘Hybryda 275’ również trzy, w tym wyraźnie dużą pierwszą i trzecią.
U topól bardziej szkodliwe są późne przymrozki wiosenne (po dłuższym ciepłym okresie) niż wczesne jesienne. Uszkodzenia mrozowe w okresie wczesnowiosennym powodują powstawanie listew mrozowych i przeważnie takich chorób jak brunatna plamistość kory, bakterioza, czy pomór topolowy.
Ogólnie topolom sprzyja długi okres wegetacyjny, z wczesną wiosną, długą jesienią i późno następującą zimą. Siedliska górskie są mniej sprzyjające, chociaż w przypadku topól balsamicznych i osiki - nieproblematyczne. Jeśli chodzi o opady to korzystne są te przekraczające 500 mm rocznie.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest wiatr. Najodporniejsze są tu topole z sekcji Populus
(t. białych i osik). Na drugim miejscu są te
z sekcji Aigeiros (t. czarnych), zaś na trzecim
- mieszańce z sekcji Tacamahaca
(t. balsamicznych).
Kolejnym istotnym czynnikiem jest wiatr. Najodporniejsze są tu topole z sekcji Populus (t. białych i osik). Nadrugim miejscu są te z sekcji Aigeiros (t. czarnych), zaś na trzecim - mieszańce z sekcji Tacamahaca
(t. balsamicznych).
Wymagania glebowe
Wymagania glebowe są o wiele istotniejsze niż klimatyczne.
Najmniej wymagającymi pod względem żyzności gleby są: topola osika, biała i szara. Z kolei największe wymagania mają topole euramerykańskie (kanadyjskie). Podobnie jest z topolami balsamicznymi.
Za najkorzystniejsze dla topoli uważa się gleby zasobne w odżywcze sole mineralne i wapń, trwale i wystarczająco zaopatrzone w wilgoć oraz nie zakwaszone i przewiewne.
Topole mogą dobrze rosnąć na różnych glebach, jednakże wg Witticha (1951) istnieją 4 warunki, które muszą być spełnione, aby można było mówić o tym, że siedlisko jest sprzyjające:
topole, zwłaszcza z sekcji Aigeiros (t. czarnych) wykazują duże zapotrzebowanie na wodę. Do wytworzenia 1 kg suchej substancji topola wymaga około 500 l wody (przy 170 l dla sosny oraz 350 l dla buka)
gleba musi być zasobna w mineralne związki organiczne
odczyn gleby nie może być kwaśny
gleba musi być natleniona i nie może być wody zastojowej
W. Wittich wymienia siedliska optymalne dla topoli:
1. W przypadku, gdy korzenie sięgają wody gruntowej
Na takich obszarach jest większość siedlisk zajętych przez topole. Najlepsze z nich to namuły zasilane stale przez szybko płynącą wodę gruntową, bogatą w związki wapnia. Jeśli w okresie letnim poziom wód gruntowych nie jest wyższy niż 50 cm, spełnione są wszystkie 4 punkty niezbędne do prawidłowego rozwoju topoli.
Bardzo istotna jest szybkość przypływu wody oraz jej wysycenie związkami wapnia. Gdy szybkość przepływu wód gruntowych jest duża lub drzewo rośnie blisko cieku, woda jest dobrze natleniona i drzewo może dobrze rosnąć, pomimo małej zawartości substancji odżywczych zawartych w tej wodzie. Z kolei duża ilość związków wapnia, rekompensuje słabe natlenienie, wynikające z powolnego przepływu wody. Ponadto odkwasza glebę, a jak już wspomniano niskie pH nie jest korzystne dla topoli. Wapń jest ważnym składnikiem odżywczym i na obszarach pozbawionych skał wapiennych, jest wskaźnikiem zasobności wody gruntowej w sole mineralne. Na obszarze dolin za optymalny jego poziom przyjmuje się 50 mg CaO na litr wody, a dla gleb próchnicznych 75 mg. Dla topól z sekcji Aigeiros za dolną granicę zawartości wapnia w wodzie przyjmuje się 60-80 mg CaO/l, natomiast dla topól balsamicznych – 25-75 mg CaO/l/.
Dobrymi glebami dla topoli są również czarne ziemie pochodzenia bagiennego oraz gleby bagienne wytworzone z torfów dolinowych i, w mniejszym stopniu, z torfów olszynowych. Warunkiem niezbędnym jest tu przepływowość wody, która w okresie letnim nie powinna znajdować się płycej niż 50 cm pod powierzchnią gruntu. Ruch wody w takich glebach musi być szybki, ponieważ duża zawartość materii organicznej działa odtleniająco. W przypadku, gdy ruch wody jest powolny topole mogą rosnąć dobrze na trzęsawiskach, ale tylko nad rowami, w których woda wzbogaca się o tlen z powietrza. Spełniony jest tu warunek wystarczającego dostępu tlenu do korzeni.
2. W przypadku, gdy korzenie nie dosięgają wody gruntowej
Korzenie nie muszą sięgać wód gruntowych, ale właściwości fizyczne gleby muszą umożliwiać im odpowiednią ilość wilgoci. Takimi glebami są na przykład gleby w zagłębieniach i dolnych częściach stoków, gdzie korzenie mogą korzystać ze spływu wody. Woda w ruchu jest natleniona i jeśli jest bogata w sole mineralne lub gdy związki te są w glebie, to warunki do rozwoju topoli są dobre.
Bardzo dobrymi glebami do uprawy topoli są lessy, zwłaszcza jeśli na głębokości korzeni znajduje się węglan wapnia. Należy jednak zaznaczyć, że gleby lessowe łatwo ulegają degradacji (płowieniu), co zubaża je w związki zasadowe i powoduje utratę ich dobrej struktury. Ziarna glebowe zbijają się, a typowe dla lessu specjalne kanaliki zanikają i gleba zatraca swoją przepuszczalność i przesączalność, co prowadzi do oglejenia. Siedlisko staje się nadmiernie mokre i nieprzewiewne, a tego topole nie lubią. Dodatkowym minusem gleb lessowych jest duża podatność na erozję (rozmycie). Można z tym walczyć zakładając zadrzewienia śródpolne i przywąwozowe.
Dobre warunki do uprawy topoli stanowią obrzeża rowów, skarpy i nasypy ziemi utworzone przy kopaniu rowów. Ziemia jest tu zazwyczaj dość przewiewna, a korzenie korzystają z wody opadowej zbierającej się w rowach. Należy zaznaczyć, że w luźnej glebie, topola wytarza bardzo rozległy system korzeniowy.
Nawet gleby narzutowe jak np. niektóre hałdy, potrafią zaspokoić potrzeby topoli. Pozornie suche, gruboziarniste piaski żwirowe, pomimo że łatwo przepuszczają wodę, mogą zaspokoić potrzeby wilgotnościowe topoli nawet w okresach wielkich suszy. Należy to tłumaczyć wspomnianą tendencją topoli do wytwarzania rozległego systemu korzeniowego, potrafiącego sięgać do głębokich warstw, które potrafią dostarczać odpowiednich ilości wody, nawet w okresach największych suszy. Należy tu zaznaczyć, że wymagania poszczególnych gatunków i kultywarów różnią się znacząco, dlatego w przypadku, gdybyśmy chcieli założyć uprawę, należy dobrze zbadać dany teren uwzględniając wszystkie istotne elementy.
Wymagania glebowe
Wymagania glebowe są o wiele istotniejsze niż klimatyczne.
Najmniej wymagającymi pod względem żyzności gleby są: topola osika, biała i szara.
Z kolei największe wymagania mają topole euroamerykańskie (kanadyjskie). Podobnie jest z topolami balsamicznymi.
Za najkorzystniejsze dla topoli uważa się gleby zasobne w odżywcze sole mineralne
i wapń, trwale i wystarczająco zaopatrzone w wilgoć oraz nie zakwaszone i przewiewne.
Topole mogą dobrze rosnąć na różnych glebach, jednakże wg Witticha (1951) istnieją
4 warunki, które muszą być spełnione, aby można było mówić o tym, że siedlisko jest sprzyjające:
topole, zwłaszcza z sekcji Aigeiros (t. czarnych) wykazują duże zapotrzebowanie na wodę. Do wytworzenia 1 kg suchej substancji topola wymaga około 500 l wody (przy 170 l dla sosny oraz 350 l dla buka)
gleba musi być zasobna w mineralne związki organiczne
odczyn gleby nie może być kwaśny
gleba musi być natleniona i nie może być wody zastojowej
W. Wittich wymienia siedliska optymalne dla topoli:
1. W przypadku, gdy korzenie sięgają wody gruntowej
Na takich obszarach jest większość siedlisk zajętych przez topole. Najlepsze z nich to namuły zasilane stale przez szybko płynącą wodę gruntową, bogatą w związki wapnia. Jeśli w okresie letnim poziom wód gruntowych nie jest wyższy niż 50 cm, spełnione są wszystkie 4 punkty niezbędne do prawidłowego rozwoju topoli.
Bardzo istotna jest szybkość przypływu wody oraz jej wysycenie związkami wapnia. Gdy szybkość przepływu wód gruntowych jest duża lub drzewo rośnie blisko cieku, woda jest dobrze natleniona i drzewo może dobrze rosnąć, pomimo małej zawartości substancji odżywczych zawartych w tej wodzie. Z kolei duża ilość związków wapnia, rekompensuje słabe natlenienie, wynikające z powolnego przepływu wody. Ponadto odkwasza glebę, a jak już wspomniano niskie pH nie jest korzystne dla topoli. Wapń jest ważnym składnikiem odżywczym i na obszarach pozbawionych skał wapiennych, jest wskaźnikiem zasobności wody gruntowej w sole mineralne. Na obszarze dolin za optymalny jego poziom przyjmuje się 50 mg CaO na litr wody, a dla gleb próchnicznych 75 mg. Dla topól z sekcji Aigeiros za dolną granicę zawartości wapnia w wodzie przyjmuje się 60-80 mg CaO/l, natomiast dla topól balsamicznych – 25-75 mg CaO/l/.
Dobrymi glebami dla topoli są również czarne ziemie pochodzenia bagiennego oraz gleby bagienne wytworzone z torfów dolinowych i, w mniejszym stopniu, z torfów olszynowych. Warunkiem niezbędnym jest tu przepływowość wody, która w okresie letnim nie powinna znajdować się płycej niż 50 cm pod powierzchnią gruntu. Ruch wody w takich glebach musi być szybki, ponieważ duża zawartość materii organicznej działa odtleniająco. W przypadku, gdy ruch wody jest powolny topole mogą rosnąć dobrze na trzęsawiskach, ale tylko nad rowami, w których woda wzbogaca się o tlen z powietrza. Spełniony jest tu warunek wystarczającego dostępu tlenu do korzeni.
2. W przypadku, gdy korzenie nie dosięgają wody gruntowej
Korzenie nie muszą sięgać wód gruntowych, ale właściwości fizyczne gleby muszą umożliwiać im odpowiednią ilość wilgoci. Takimi glebami są na przykład gleby w zagłębieniach i dolnych częściach stoków, gdzie korzenie mogą korzystać ze spływu wody. Woda w ruchu jest natleniona i jeśli jest bogata w sole mineralne lub gdy związki te są w glebie, to warunki do rozwoju topoli są dobre.
Bardzo dobrymi glebami do uprawy topoli są lessy, zwłaszcza jeśli na głębokości korzeni znajduje się węglan wapnia. Należy jednak zaznaczyć, że gleby lessowe łatwo ulegają degradacji (płowieniu), co zubaża je w związki zasadowe i powoduje utratę ich dobrej struktury. Ziarna glebowe zbijają się, a typowe dla lessu specjalne kanaliki zanikają i gleba zatraca swoją przepuszczalność i przesączalność, co prowadzi do oglejenia. Siedlisko staje się nadmiernie mokre i nieprzewiewne, a tego topole nie lubią. Dodatkowym minusem gleb lessowych jest duża podatność na erozję (rozmycie). Można z tym walczyć zakładając zadrzewienia śródpolne i przywąwozowe.
Dobre warunki do uprawy topoli stanowią obrzeża rowów, skarpy i nasypy ziemi utworzone przy kopaniu rowów. Ziemia jest tu zazwyczaj dość przewiewna, a korzenie korzystają z wody opadowej zbierającej się w rowach. Należy zaznaczyć, że w luźnej glebie, topola wytarza bardzo rozległy system korzeniowy.
Nawet gleby narzutowe jak np. niektóre hałdy, potrafią zaspokoić potrzeby topoli. Pozornie suche, gruboziarniste piaski żwirowe, pomimo że łatwo przepuszczają wodę, mogą zaspokoić potrzeby wilgotnościowe topoli nawet
w okresach wielkich suszy. Należy to tłumaczyć wspomnianą tendencją topoli do wytwarzania rozległego systemu korzeniowego, potrafiącego sięgać do głębokich warstw, które potrafią dostarczać odpowiednich ilości wody, nawet w okresach największych suszy. Należy tu zaznaczyć, że wymagania poszczególnych gatunków i kultywarów różnią się znacząco, dlatego w przypadku, gdybyśmy chcieli założyć uprawę, należy dobrze zbadać dany teren uwzględniając wszystkie istotne elementy.
Według Duhme (1969) stosunek substancji organicznych do azotu w glebie powinien wynosić:
w przypadku topól balsamicznych: 13-20
w przypadku topól euroamerykańskich:10-16
w przypadku topól z sekcji Populus (zwłaszcza osiki i szarej): do 30
Ogólnie najbardziej optymalny poziom wód gruntowych dla topoli wynosi 80-150 cm. W przypadku topól balsamicznych jest to 80-120 cm, zaś u drzew w sekcji topól czarnych (poza odm. ‘Marilandica’) – 100-150 cm. Dla topoli ‘Marilandica’ optymalny poziom wynosi 80-110 cm.
W przypadku topoli korzystniejszy jest stały niski poziom wód gruntowych, niż wyższy i zmieniający się w ciągu roku. Ponadto przy dobrych stosunkach wodnych w glebie, topola lepiej znosi małą wilgotność powietrza przy niewielkich opadach (Taris, 1966). W wyniku niedostatku wilgoci, topola ma niższe przyrosty i jest bardziej podatna na choroby, a w przypadku, gdy sytuacja jest bardzo zła, dochodzi do obumierania drzewa.